Yeryüzünde kullanılan elektriğin yaklaşık %9'luk kısmının toplam 435 nükleer santral tarafından üretildiğini biliyor musunuz? Hiç de küçümsenmeyecek bir rakam. Son zamanlarda ülkelerin enerji arz güvenliği için yarış içine girmesiyle birlikte nükleer enerji ve dolaylı olarak da uranyum madenciliği ve uranyum yatırımları tekrar gündeme taşındı. Peki neden nükleer enerji? İyi okumalar.
Dünya'da Nükleer Enerji
EIA (U.S. Energy Information Administration) tarafından Kasım 2022'de yayımlanan rapora göre dünya çapında en fazla nükleer enerji üreten 5 ülke, ürettikleri nükleer enerji miktarı ve bu değerlerin ülkenin genel elektrik üretimi içindeki oranını görebileceğiniz grafiği aşağıya ekliyorum.
Ortalama orana bakıldığında neredeyse beş ülkenin elektrik üretiminin %30'luk kısmı nükleer enerji kaynaklı. Bu beş ülkenin dünya nükleer enerji üretimindeki yüzdelik payını ise aşağıda görebilirsiniz.
Şu anda yapım aşamasında olan 53 yeni tesisin faaliyete başlamasıyla birlikte dünya genelinde üretilen nükleer elektrik miktarı da şüphesiz artacak. Yapım veya plan aşamasında olan bu yeni tesisler ağırlıklı olarak Asya ve Rusya çevresinde bulunuyor. Daha detaylı bilgi için aşağıdaki listeden faydalanabiliriz.
Yukarıdaki grafik Mayıs 2022 tarihli Statista ve Dünya Nükleer Birliği verileri baz alınarak oluşturulmuştur. Türkiye, Belarus ve Bangladeş ilk nükleer tesisini kurma aşamasında şu anda. Tabii ki her ülkenin nükleer tesis kurma fikrini anında hayata geçirmesi kolay değil. Belirli yasal düzenlemelerin, fizibilite ve ar-ge çalışmalarının ve iş birliği anlaşmalarının yapılması devletler için zaman alıyor. Sonuçta konu nükleer olduğu için öyle bir gecede alınacak kararlar değil bunlar hükümetler için. Peki dünya genelinde kim hangi aşamada?
- Türkiye, Belarus ve Bangladeş reaktör yapımına devam ediyor.
- Mısır ve Polonya'da anlaşmalar imzalandı, yasal ve düzenleyici altyapı hazırlandı.
- Ürdün ve Özbekistan'da yasal ve düzenleyici altyapı hazırlanıyor.
- Kazakistan, Endonezya, Tayland ve Suudi Arabistan'ın tesis kurulum planları hazır ve düzenleyici kuruluşlara başvuru aşamasında.
- Filipinler, Gana, Ruanda, Nijerya, Kenya nükleer tesis kurmak için planı yapıyor.
Görüldüğü üzere nükleer tesis kurma fikri küresel anlamda birçok ülkenin gündemini meşgul ediyor. Yukarıdaki listeye eklenmemiş fakat yapılması planlanan toplam 103 reaktör daha olduğu belirtiliyor kaynaklarda ve tüm bu reaktörlerin faaliyete geçebilmesi için yıllık üretilmesi gereken uranyum miktarının 82000 tona yakın olduğu söyleniyor. Peki bu kadar uranyum nereden bulunacak?
Uranyum Sektörü
Sektörde Son 10 Yıl
Sektörün önde gelenleri en son 2003 - 2007 yılları arasında kuvvetli bir boğa piyasasının yaşandığını söylüyor uranyum için. Daha anlaşılır olması için aşağıya yıllara göre uranyum fiyatlarının ( Usd/Lb) olduğu grafiği ekliyorum.
İlk kırmızı işaret 2003 yılına ait ve fiyat 7$/lb civarında, tepedeki ikinci kırmızı işaret ise 2007 yılı Haziran fiyatını gösteriyor ki tamı tamına 140$/lb. İçinde bulunduğumuz günlerde de 51 $ civarında bir fiyat var.
Sektörden Beklentiler
Uranyum fiyatlarıyla ilgili beklentisini belirten Jacob White (Sprott Uranium Miners UCITS ETF Baş Analisti ) konuyla alakalı olarak:
"Uranyum dönüştürme ve zenginleştirmeye yönelik güçlü talebin, Rus tedarikçilerden uzaklaşmayla birleştiğinde, uranyum spot fiyatında daha fazla artışı desteklediğine inanıyoruz ve bu da nihai olarak uranyum maden sektörünü destekleyecektir. Uranyum talebi ivme kazanmaya devam edecek, çünkü birçok ülke yüksek talep sezonlarında elektrik fiyatlarının rekor seviyeye ulaştığını görüyor. Uzun vadede, belirsiz bir uranyum arzı karşısında artan talep, muhtemelen sürekli bir boğa piyasasını destekleyebilir." diyor.
Nükleer enerji, uranyum ve uranyum sektörü hakkında bilgi verdikten sonra artık sıra geldi fondan bahsetmeye. Okumaya devam.
Uranyum Sektörüne Yatırım Yapan Bir Fon
Fon Hakkında
Global X Funds tarafında kurulan ve URA borsa koduyla işlem gören Global X Uranium ETF fonu küresel ölçekte gaz, kömür, uranyum, enerji, petrol sektörlerinde faaliyet gösteren şirketlerin hisselerine yatırım yapıyor ve an itibariyle 22,54 $ fiyatıyla işlem görmekte. Fon genellikle büyüme (growth stock) ve değer (value stock) hisselerine yatırım yapmayı hedefliyor. Bir başka yazımda değer yatırımcılığı konusuna değinmiştim isteyenler buradan ulaşabilir. 4 Kasım 2010'da kurulan fonun AUM değeri 31.12.2022 itibariyle 1,49 milyar $ civarında. AUM ne demek? diye merak edenler için AUM - Assets Under Management yani yönetim altındaki varlıklar demek. Fonun bünyesinde bulundurduğu varlıkların toplam piyasa değerini belirtmek için kullanılıyor.
Fon Varlıkları
02.02.2023 itibariyle fonda bulunan ilk 10 varlığın ismi, miktarı ve piyasa değeri aşağıdaki tabloda görülebilir.
Rakiplerle Karşılaştırma
Fon Temettü Geçmişi
Senede 2 defa temettü dağıtan fon genel anlamda temettü olarak zayıf görünüyor fakat zaten amacı da pek temettü dağıtmak değil sanki. Fonun verdiği temettü miktarlarını gösteren grafik;
Kutucuk içindeki "S" harfleri fonun o yıl bölündüğü belirtiyor.
Kapanış
Sektörün ve uranyum yatırımı konusunun detaylarını elimden geldiği kadar anlatmaya çalıştığım bu yazı sanırım konuyla alakalı bilgisini arttırmak isteyenlere faydalı olacaktır. Fon ile alakalı daha fazla bilgiye ihtiyaç duyanlar aşağıdaki yorumlar kısmından bana ulaşabilir. Her yazımda tekrar ettiğim önemli bir konuya değinmek istiyorum. Yatırım ciddi bir konudur ve ben bu konuda mutlaka profesyonel destek alınması gerektiğini savunanlardanım. Eğer yatırım yapmayı planladığınız konu hakkında bilginiz yoksa veya olası negatif sonuçların sizi maddi-manevi etkileyeceğini düşünüyorsanız yatırım danışmanlığı hizmeti veren bir kuruluştan mutlaka destek alın.
