Serinin ilk yazısında alüminyum ve elektrikli otomobil sektöründen bahsetmiştim. Bu yazıda ise konumuz lityum ve lityumun sektördeki yeri. Oldukça reaktif bir metal olan lityum enerjinin yoğun bir şekilde depolanabildiği pillerin yapımında kullanılıyor ve özellikle laptop, cep telefonu ve elektrikli otomobil bataryası üretimi gibi alanlarda fazlasıyla rağbet görmekte. Lityum iyon bataryalara olan talebin son yıllarda hızla artmasıyla küresel anlamda lityumla alakalı yeni keşif ve projeler hızla ortaya çıkmaya başladı. Artan lityum ihtiyacına örnek verecek olursak dünya çapında 2020 yılındaki lityum talebinin %71'lik kısmı lityum iyon batarya üretimi kaynaklı. Kısa bir girişten sonra isterseniz buyurun konuyu başlıklar halinde inceleyelim. İyi okumalar.
Lityum Nerede Kullanılıyor?
Batarya üretiminde hammadde olarak kullanılmasının yanı sıra lityum yüksek ısıya maruz kalacak cam ürünlerinin termal ve aşınma dayanımlarının arttırılmasında da kullanılıyor. Evlerimizde sıkça kullandığımız cam set üstü ocaklar ve diğer malzemelerde lityum içerikli camlardan faydalanılıyor. Diğer birçok alanda da kullanılan lityumla ilgili olarak aşağıdaki grafikte 2020 yılı dünya genelinde lityumun hangi sektörlerde hammadde olarak kullanıldığını daha net görebiliriz.
Dünya Genelinde Lityum Üretimi
Elektrikli otomobil sektöründe lityum "beyaz altın" olarak isimlendiriliyor, öyle ki batarya üretiminin en temel elementlerinden biri olduğu düşünüldüğünde haksız sayılmazlar. 2. Dünya Savaşı sonrasında ülkelerin lityum madenciliğine başlamasıyla birlikte 1955 - 1980 yılları arasında yıllık ortalama 5000 ton civarında bir üretim yapıldı dünyada. 1995 yılına kadar üretimde dünya liderliğini elinde bulunduran ABD'yi sırasıyla Zimbabve ve Avustralya takip etti. 1995 yılından itibaren dünya çapında üretimde birinciliği alan Şili liderliği 2010 yılına kadar sürdürdü. 1995 - 2010 arasında düzenli olarak artan yıllık lityum üretimi 9500 tondan 28000 tona çıktı. Son yıllarda elektrikli otomobil üretiminin bir anda artmaya başlamasıyla lityuma olan talepte patlama yaşandı ve tek başına Avustralya senede 40000 ton lityum üretir hale geldi. Bugün Avustralya, Şili ve Çin dünyadaki yıllık lityum üretiminin kabaca %86'lık kısmını gerçekleştiriyor. Rakamlara bakacak olursak;
Lityumun Geleceği
Dünya genelinde elektrikli otomobil ve batarya üretimi devam ettiği sürece lityuma olan talep de bu duruma paralellik gösterecek gibi. Yapılan araştırmalar lityum pazarının elektrikli otomobil ve enerji depolama sektörünün yarattığı talepten olumlu yönde etkilendiğine işaret ediyor, ayrıca elektronik cihaz ve temiz enerji sektöründe yaşanan atılımlar da lityuma olan bağımlılığı sürekli olarak körüklüyor.
Yukarıdaki grafikte 2030 yılına kadar dünyada ihtiyaç duyulacak tahmini lityum miktarı (x1000 ton) belirtiliyor, görüldüğü üzere 2030 yılındaki tahmini lityum ihtiyacı 2025 yılının neredeyse iki katı. Aşağıdaki resimde yazının devam eden kısmında bahsedecek olduğum Piedmont Lithium Inc. şirketinin Kasım 2022 tarihli yatırımcı sunumunda 2030 yılına kadar ABD'de kurulması planlanan giga fabrikaların (giga factory) kıta haritası üzerindeki yerleşimleri görülüyor. Sayfanın sağındaki grafiğe dikkatinizi çekmek istiyorum, şirket söz konusu fabrikalar devreye girdiğinde bu fabrikaların pil üretimi için lityum hidroksit (lioh) ihtiyaçlarının tahmini olarak yıllık 650000 ton olduğunu belirtiyor. Lityum hidroksit lityum iyon batarya üretiminde kullanılan bir madde (bir diğeri de lityum karbonat) ve batarya üretiminin temel unsurlarından biri.
Yeri gelmişken bir kaç kelimeyle giga fabika nedir? sorusuna cevap yazmak istiyorum. Giga fabrikalar (İng. gigafactory) seri olarak batarya üretimi (ağırlıklı olarak lityum iyon bataryalar) yapmak için tasarlanan büyük endüstriyel kuruluşlar ve neredeyse hepsinin üretimini yaptığı ortak ürün de elektrikli otomobil bataryası. "Gigafactory" olarak yani başına "Giga" alarak isimlendirilmelerinin sebebi ise o fabrikanın senelik üreteceği pil miktarının saatlik Gwh (Gigawatt/Saat) karşılığına vurgu yapmak için. Örneğin Panasonic'in ABD'de kuracağı giga fabrikanın bir senede üreteceği lityum bataryanın toplam kapasitesinin 50 Gwh olması bekleniyor. Konunun teknik kısmı benim bilgilerimi biraz aştığı için sizlerin de detaylı araştırma yapması faydalı olacaktır. Lityum hakkındaki anlatacaklarım şimdilik bu kadar, yatırımcı olarak bizleri ilgilendiren esas kısım yazının bundan sonraki bölümünde başlıyor. İyi okumalar.
Piedmont Lithium Inc.
Nasdaq borsasında en son 67,88$ fiyatıyla işlem gören Piedmont Lithium Inc. (PLL) 1,2 milyar $ piyasa değerine sahip bir şirket. Şirket diğer bazı küçük maden işletmelerinin hisselerini de elinde bulunduruyor ve yakın gelecekte de gerekli izinler ve yatırım dönemi bittikten sonra Kuzey Karolina' da kendi lityum madenini açma aşamasında. Bunun yanı sıra şirket bir kaç sene önce Kanada'da (Quebec) bulunan bir madencilik şirketi (Sayona Mining) ile ortaklık imzalamış durumda ve bu ortaklık neticesinde madenin yıllık spodümen (lityum üretiminde kullanılan bir mineral) üretiminin yarısı taban 500 $/ton veya tavan 900 $/ton fiyatından Piedmont Lithium Inc. şirketine satılacak. Şirket hakkındaki bazı gelişmeler şu şeklide;
Tesla - Piedmont Ortaklık Anlaşması
Şirket Ocak ayında Tesla ile lityum tedariki konusunda bir anlaşma imzalamış durumda, aslında 2020 yılında imzalanan anlaşmanın tekrar uzatılmasına karar verilmiş. Söz konusu anlaşma ile 2023 yılının ilk çeyreğinden itibaren 2025 yılına kadar Piedmont Lithium Inc. şirketi elektrikli otomobil devi Tesla'ya piyasa fiyatına göre hesaplanacak bir fiyattan konsantre spodümen (lityum batarya yapımı için gereken bir hammadde) satışı yapacak. Anlaşmanın daha sonra 3 yıl daha uzatılma opsiyonu bulunuyor. Anlaşma kapsamında şirketin Tesla'ya yılda 125000 ton konsantre spodümen satması planlanıyor.
Sayona Mining - Piedmont Ortaklık Anlaşması
Ocak 2021'de imzalanan ortaklık anlaşması ile (Sayona %75 : Piedmont %25) iki şirket 2023 yılının ilk çeyreğinden itibaren Quebec' de bulunan madenden ortaklaşa konsantre spodümen çıkarmaya başlayacaklar. Çıkarılan cevherin 113000 tonluk kısmını taban 500 $ veya tavan 900 $ fiyatla Piedmont şirketi alacak.
Atlantic Lithium - Piedmont Ortaklık Anlaşması
Avustralya menşeili bir madencilik firması olan Atlantic Lithium ile Temmuz 2021'de imzalanan anlaşmaya göre Piedmont şirketi Atlatic Lithium'un Batı Afrika'da bulunan lityum madenine %50 oranında ortak olmuş durumda. Madenin üretime 2024 yılının ilk çeyreğinde başlaması planlanıyor. Madenin 18,9 milyon ton konsantre spodümen rezervinin olduğu düşünülürken bu miktardaki cevherin çıkarılmasının 12 yıl süreceği tahmin ediliyor.
Lityum ile ilgili yazının birinci bölümünü şimdilik burada bitiriyorum. İkinci bölümde şirket hakkında daha detaylı bilgi vermeye çalışacağım. Umarım beğenmişsinizdir. Sağlıcakla.
