Tahvil, yatırım, finans, borsa, hisse senedi.. vb konulara meraklı olan yatırımcıların yakından takip ettiği bir karar organı vardır ki o da FOMC. Sermaye piyasaları açısından etki alanı neredeyse tüm dünyayı kapsayan Federal Açık Piyasa Komitesi hakkında özet bilgilerden oluşan bu yazımı umarım beğenirsiniz. İyi okumalar.
FOMC Nedir?
Finans ve borsa gibi konularla yakından alakalı olan kişilerin sıklıkla duyduğu Federal Open Market Committee (yani FOMC) Federal Açık Piyasa Komitesi anlamına gelmektedir. FED'in (ABD Merkez Bankası) politika yapma organı olan FOMC kurumun en önemli karar organıdır diyebiliriz ve verdiği kararlar daima tüm Dünya piyasaları tarafından dikkatle takip edilmektedir. ABD ekonomisinin istihdam, enflasyon, işsizlik..vb göstergelerini yakından takip eden FOMC, piyasa koşullarına göre faiz oranlarını belirlemekle yükümlüdür. ABD para politikaları ile ilgili daha detaylı bir yazımı da isterseniz buradan okuyabilirsiniz.
FOMC tarafından düzenlenen toplantılara FOMC üyeleriyle birlikte dışarıdan davet edilmiş olan ekonomi, finans uzmanları da katılmaktadır. FOMC en başta ABD ekonomisini istikrarlı olarak büyütmeyi hedeflerken ayrıca uygulamaları ile de enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. Peki FOMC bütün bunları nasıl yapar? FOMC hem faiz oranlarını belirler hem de ABD para politikasını yönetir, böylelikle de piyasalar açısından hem istikrarı sağlar hem de enflasyonu istenilen düzeyde tutmayı başarır. FOMC tarafından belirlenen faiz oranlarının ekonomi üzerinde büyük etkilerinin olması bir yana döviz kuru, tahvil faizleri ve hisse senedi piyasalarında da oynaklığa sebep olması nedeniyle FOMC büyük ve derin analizlerden sonra faiz kararlarını kamuoyu ile paylaşmaktadır. Peki FOMC yapısı nedir? FOMC üyeleri kimlerdir?
FOMC Üyeleri
Toplam 12 oylama üyesi olan FOMC yapı olarak şu şekildedir;
- Guvernörler Kurulu'ndan (Board of Governors) 7 üye.
- New York Merkez Bankası Başkanı.
- Kalan 11 merkez bankasından 4 başkan (dönüşümlü olarak).
FOMC toplantılarına daima 12 merkez bankasının tamamının başkanları katılmakla birlikte sadece o dönemde FOMC üyesi olan 4 başkan politika kararları konusunda oy kullanma hakkına sahiptir. FOMC iç organizasyon yapısı hali hazırda yasa ile belirlenmiştir fakat gelenek olarak FOMC başkanlığına Guvernörler Kurulu Başkanı ve başkan yardımcılığına da New York Merkez Bankası Başkanı seçilmektedir. Şu anki FOMC başkanı Jerome Powell' dır. Aşağıda FOMC üyeleri ve dağılımı ile ilgili tabloyu bulabilirsiniz (tablo 4 Ocak 2023 tarihinde geçerli olan verilere göre hazırlanmıştır, değişiklikler olabilir).
Guvernörler Kurulu
Önce Guvernörler Kurulu nedir onu cevaplayalım, Washington'da bulunan Guvernörler Kurulu FED'in yönetim organıdır. Kurul üyeleri (guvernörler) ABD Başkanı tarafından aday gösterildikten sonra ABD senatosu tarafından görevlerine atanırlar. Kurul üyelerinin görevi FED'in para politikalarının yönetilmesi ve uygulanmasında rehberlik etmek ve FED'in mali hedeflerinin tutturulmasını sağlamaktır.
New York Merkez Bankası Başkanı
New York Merkez Bankası başkanı komitenin (FOMC) başkan yardımcısı olarak görev yapar.
FED Politikaları
Yeri gelmişken FED'in para politikaları tanımlanırken sıklıkla kullanılan iki terimden de kısaca bahsetmek istiyorum. Genellikle FOMC para politikaları iki şekilde adlandırılıyor, bunlar;
- Hawkish (Şahin)
- Dovish (Güvercin)
Hawkish Ne Demek?
Hawkish politika (yani şahin) sıkılaşma döneminin politikasıdır. Bu para politikasının benimsendiği dönemlerde likidite azalır, para basımı durur ve faizler artırılmaya başlanır. Özellikle enflasyonun dizginlenmesinin gerektiği dönemlerde FED daha yüksek faiz oranlarını destekler çünkü nihai hedef artan fiyatların düşürülmesi ve istihdam seviyelerinin sağlıklı bir seviyede tutulmasıdır.
Dovish Ne Demek?
Dovish politika parasal genişlemeyi benimseyen (şahin politikanın tersine) yani bir bakıma piyasa dostu bir para politikasının uygulanacağını gösterir. Dovish para politikası (güvercin) dönemlerinde FED'in faiz artırması beklenmez, faizler sıfıra yakındır. Aktif olarak para basmanın yanı sıra ufukta parasal bir sıkılaştırmanın hedeflenmediği de bilinmektedir. Güvercin politikanın hedefi istihdamı arttırmaktır. Bu ise şu şekilde olur; faiz oranları düşürülerek krediye ulaşım kolaylaşır, sonrasında kolay kredi erişimi sonucunda yatırımlar artar ve bu da istihdamın artmasına sebep olur. Güvercin politika "kolay para" demektir.
FOMC Toplantısı Ne Zaman?
FOMC yılda sekiz defa toplanır ve gerekli gördüğü durumlarda komite ilave toplantılar düzenleyebilir. 2023 yılı içinde şu ana kadar 2 kere (31 Ocak - 1 Şubat ve 21-22 Mart tarihlerinde) toplanan FOMC sene sonuna kadar 6 defa daha toplanacak. Toplantı tarihleri şu şekilde;
- 2-3 Mayıs
- 13-14 Haziran
- 25-26 Temmuz
- 19-20 Eylül
- 31 Ekim-1 Kasım
- 12-13 Aralık
FOMC Tutanakları
Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarının ayrıntılı bir kaydı olan FOMC tutanakları genellikle her toplantıdan üç hafta sonra yayınlanmaktadır. Bu tutanaklarda bütün komite üyelerinin para politikası konusundaki duruşlarını (şahin veya güvercin) görmek mümkündür. Analistler çoğu kez toplantı tutanaklarını analiz ederek komite üyelerinin ne yönde bir tutum (güvercin veya şahin) sergilediğini deşifre etmeye çalışır. Yatırımcılar FOMC tutanakları sayesinde FED'in para politikası hakkında ipuçları elde edip bu bilgiler ışığında portföylerinin uzun vadede uygulanacak olan para politikasından nasıl etkileneceğini hesaplayabilir.
